با افزایش چشم‌گیر تهدیدات سایبری و پیچیدگی‌های حملات مختلف در فضای مجازی تأمین امنیت اطلاعات سازمانی به یک ضرورت حیاتی تبدیل شده است. پرتال‌های سازمانی که به عنوان دروازه‌ای برای دسترسی به داده‌های حساس و سامانه‌های داخلی محسوب می‌شوند و همواره در معرض خطرات نفوذ و حملات مخرب قرار دارند. استفاده از روش‌های نوین امنیتی مانند احراز هویت چند عاملی (MFA) به عنوان یک لایه دفاعی اضافی می‌تواند نقش مؤثری در کاهش ریسک‌های امنیتی داشته باشد و از دسترسی غیر مجاز جلوگیری نماید. در این مقاله به مرور این روش و نحوه استفاده از آن برای امن‌سازی پورتال‌های سازمانی می‌پرداریم.
احراز هویت چند عاملی یا چندمرحله‌ای چیست؟
احراز هویت چند مرحله‌ای روشی است که برای تایید هویت کاربر نیازمند عبور از چندین لایه امنیتی می‌باشد. برخلاف سیستم‌های تک مرحله‌ای که تنها بر مبنای رمز عبور یا نام کاربری عمل می‌کنند، MFA از ترکیب چند عامل مختلف استفاده می‌کند که به طور معمول در سه دسته‌‌بندی زیر قرار می‌گیرند:
- دانش: چیزی که کاربر می‌داند مانند رمز عبور، پین کد یا پاسخ به سؤال امنیتی.
- مالکیت: چیزهایی که کاربر دارد مانند تلفن همراه، توکن سخت افزاری، کارت هوشمند یا اپلیکیشن‌های تولید کد یکبار مصرف.
- ویژگی‌های زیستی و ذاتی: ویژگی‌های که کاربر دارد مانند اثر انگشت، چهره، عنبیه یا صدا.
رویکرد احراز هویت چند مرحله‌ای از ترکیبی از روش‌های فوق استفاده می‌کند و تضمین می‌کند که حتی در صورت افشای یکی از اطلاعات (مثلاً رمز عبور) عوامل دیگر همچنان مانع دسترسی غیر مجاز می‌شوند.
اهمیت و مزایای MFA در پورتال‌های سازمانی
- افزایش سطح امنیتی: استفاده از چندین لایه احراز هویت احتمال دسترسی غیر مجاز به سیستم‌های حساس را به طرز چشمگیری کاهش می‌دهد. حتی اگر یکی از عوامل دچار نقض امنیتی شود عامل‌های دیگر همچنان موانع امنیتی اضافی ایجاد می‌کنند.
- مقابله با حملات فیشینگ و مهندسی اجتماعی: بسیاری از حملات سایبری مبتنی بر فریب کاربران به منظور دستیابی به اطلاعات حساس هستند. با اعمال MFAحتی در صورت موفقیت در فیشینگ و افشای اطلاعات اولیه مهاجم برای دسترسی نیاز به عبور از لایه‌های بعدی خواهد داشت.
- تضمین صحت هویت کاربران: در محیط‌های سازمانی که دسترسی به سامانه‌های حیاتی و اطلاعات استراتژیک مهم است اطمینان از صحت هویت کاربران امری ضروری است MFA با انجام تاییدیه‌های چند گانه از ورود افراد غیر مجاز جلوگیری کرده و محیطی امن برای تبادل اطلاعات فراهم می‌آورد.
- پشتیبانی از الزامات انطباق و مقررات: بسیاری از استانداردها و چارچوب‌های قانونی مانند PCI-DSS، HIPAA و GDPR و افتا استفاده از MFA را به عنوان یک الزام امنیتی در نظر می‌گیرند. پیاده‌سازی این سیستم می‌تواند به تطبیق سازمان با مقررات و کاهش جریمه‌های ناشی از نقص‌های امنیتی کمک کند.
استانداردها و چارچوب‌های احراز هویت چندعاملی
- چارچوب NIST: سازمان ملی استاندارد و فناوری (NIST) آمریکا چارچوبی برای احراز هویت چند عاملی ارائه داده است که بر اساس آن توصیه می‌شود که به صورت ترکیبی از عوامل «دانش»، «مالکیت» و «ویژگی‌های ذاتی» استفاده شود. این چارچوب به سازمان‌ها کمک می‌کند تا به شیوه‌ای استاندارد و هماهنک سیستم‌های خود را امن کنند.
- چارچوب Zero Trust: مفاهیم Zero Trust یا “عدم اعتماد به هیچ کس” در محیط‌های مدرن بر اهمیت تایید هویت در هر نقطه از دسترسی تأکید دارند. در این مدل MFA به عنوان یک جزء کلیدی بدون اعتماد پیش فرض به کاربران داخلی و خارجی شناخته می‌شود.
مراحل و راهکارهای پیاده‌سازی MFA در پرتال‌های سازمانی
- ارزیابی ریسک و نیازهای سازمانی:
- شناسایی دارایی‌های حساس: بررسی و طبقه‌بندی اطلاعات و سامانه‌های حیاتی.
- تحلیل تهدیدات: شناسایی نقاط ضعف و تهدیدات احتمالی در دسترسی به پورتال‌ها.
- تعیین سطح ریسک: ارزیابی ریسک‌های مرتبط با نفوذ و تعیین نیاز به لایه‌های امنیتی اضافی.
- انتخاب فناوری و روش‌های مناسب مانند:
- پیامک و کد یکبار مصرف (OTP): راه حلی سریع و مقرون به صرفه برای بسیاری از کاربران.
- اپلیکیشن‌های تولید کد: اپلیکیشن‌هایی مانند Google Authenticator، Authy و Microsoft Authenticator که امنیت بهتری نسبت به پیامک ارائه می‌دهند.
- بیومتریک: استفاده از اثر انگشت، تشخیص چهره یا اسکن عنبیه که علاوه بر افزایش امنیت تجربه کاربری راحت‌تری فراهم می‌کند.
- توکن‌های سخت‌افزاری: دستگاه‌هایی مانند RSA SecurID که در محیط‌های حساس و با نیاز به سطح امنیت بالا کاربرد دارند.
- یکپارچه‌سازی با سامانه‌های موجود با استفاده از:
- هماهنگی با LDAP/Active Directory: یکپارچه‌سازی MFA با سیستم‌های مدیریت هویت به منظور تسهیل مدیریت دسترسی.
- پیاده‌سازی Single Sign-On (SSO): ترکیب MFA با راهکارهای SSO برای ایجاد تجربه کاربری یکپارچه و کاهش پیچیدگی‌های ورود به سامانه‌های متعدد.
- APIهای مدرن: استفاده از APIهای امن برای یکپارچه سازی با نرم افزارها و سرویس‌های ابری جهت حفظ ثبات و عملکرد یکپارچه سیستم‌ها.
- آموزش و فرهنگ‌سازی در سازمان:
- آموزش تخصصی به تیم IT: برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی جهت آشنایی دقیق با روش‌های پیاده‌سازی، مدیریت و رفع مشکلات احتمالی.
- آموزش کاربران نهایی: ارائه راهنمای جامع و مستندات کاربردی برای کاربران جهت استفاده صحیح از MFA و پاسخ به سؤالات رایج.
- ایجاد فرهنگ امنیتی: ترویج اهمیت امنیت اطلاعات در سطح سازمان از طریق کمپین‌های آموزشی و ارتقای آگاهی در مورد تهدیدات سایبری.
- مانیتورینگ، پشتیبانی و به‌روزرسانی مستمر از طریق:
- نظارت بر فعالیت‌های کاربران: استفاده از سیستم‌های مانیتورینگ جهت شناسایی الگوهای غیرعادی و ورودهای مشکوک.
- به روزرسانی مداوم نرم‌افزارها و پروتکل‌ها: پیاده‌سازی به‌روز رسانی‌های امنیتی و ارتقای سیستم‌های MFA مطابق با استانداردهای جدید.
- بررسی و آزمون نفوذ (Penetration Testing): انجام آزمون‌های دوره‌ای جهت شناسایی نقاط ضعف و ارائه راهکارهای لازم برای بهبود آن.
جمع‌بندی
پیاده‌سازی احراز هویت چند عاملی/مرحله‌ای به عنوان یک استراتژی دفاعی پیشرفته نقش کلیدی در حفاظت از پرتال‌های سازمانی در برابر تهدیدات سایبری ایفا می‌کند. این رویکرد با ارائه چند لایه تأیید هویت از دسترسی‌های غیر مجاز جلوگیری کرده و سازمان‌ها را در تطبیق با استانداردها و مقررات بین‌المللی یاری می‌دهد. شرکت دانش بنیان معماران عصر ارتباط با سال‌ها تجربه در طراحی و پیاده‌سازی پورتال‌های سازمانی راهکارهای یکپارچه و تخصصی در زمینه پیاده‌سازی MFA ارائه می‌دهد. مجموعه ما قادر است با بهره‌گیری از فناوری‌های مدرن و رویکردهای استاندارد:
- سامانه‌های شما را مطابق با چارچوب‌های NIST و مدل Zero Trust تقویت کند.
- فرآیند یکپارچه‌سازی MFA با سیستم‌های موجود مانند LDAP، SSO و APIهای امن را به شکلی کارآمد اجرا کند.
- آموزش‌های تخصصی و راهنمایی‌های لازم را به تیم های فنی و کاربران نهایی ارائه داده تا پورتال‌های شما از حداکثر بهره‌وری و امنیت برخوردار باشد.
در نهایت سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین امنیتی مانند MFA نه تنها به حفاظت از داده‌های حساس و سامانه‌های حیاتی کمک می‌کند بلکه موجب افزایش اعتماد مشتریان و بهبود اعتبار سازمان در بازارهای رقابتی نیز می‌شود.
